Jesteśmy ludźmi o określonych wartościach i postawach. Wiemy, że ucząc się od siebie nawzajem, będziemy owe wartości i postawy przekazywać, nawet jeżeli będziemy chcieli zachować profesjonalizm i neutralność trenerską. Dlatego naszym zdaniem warto jest, abyś wiedział, jak myślimy o zawodzie lidera, jak rozumiemy jego misję i stojące u jej podłoża wartości. W końcu jest wiele modeli zarządzania i wiele koncepcji przywództwa. Zanim dokonasz wyboru, warto jest wiedzieć, co reprezentuje nasze podejście.
Jak myślimy o zawodzie lidera?
Uważamy, że bycie liderem jest zawodem z pewną nutką powołania. To powołanie zawarte jest w pozycji „służebności” wobec innych ludzi. Z jednej strony lider pracuje dla organizacji i jej właścicieli, realizując ich cele i założenia. Z drugiej natomiast strony pracuje dla osób, którym przewodzi, wspierając ich w osiąganiu indywidualnego i zespołowego sukcesu. Jego zawodowo i osobista efektywność jest pochodną jego umiejętności, pomagania innych w osiąganiu ich zawodowego i osobistego sukcesu.
Bycie liderem jest dla nas zawodem, w którym przede wszystkim służymy innym
Służebność oznacza tutaj, że wykorzystuję swoje możliwości, swoją wiedzę i kompetencje do pomocy innym w osiąganiu zamierzonych celów. Będąc liderem, i to bez względu na rodzaj organizacji, pracuję, aby tworzyć odpowiednie warunki do tego, aby (idąc od ogółu do szczegółu) organizacja, zespół czy poszczególni ludzie w pełni wykorzystywali swoje możliwości do realizacji celów tej organizacji.
Z jednej strony są to warunki organizacyjne, które dotyczą zasobów, procesów, struktur, strategii i wszelkich innych „twardych” parametrów wpływających na powodzenie przedsięwzięcia. Z drugiej są to ludzkie czynniki wyrażające się między innymi w zaangażowaniu ludzi, poziomie ich identyfikacji z organizacją, kulturze zarządzania, panującej w organizacji atmosferze i wzajemnych relacjach.
Bliskie nam jest myślenie, że jeżeli celem organizacji jest większy zysk, lepsza jakość, bardziej kreatywny produkt, czy jakikolwiek inny parametr biznesu, to drogą do tego celu są bardziej zaangażowani, samodzielni i odpowiedzialni ludzie. Idąc dalej w tej metaforze drogi, uważamy, że jeżeli celem są zaangażowani, samodzielni i odpowiedzialni ludzie, to drogą do niego jest bardziej ludzka, świadoma, odpowiedzialna i promująca partycypację kultura zarządzania.
Tak właśnie rozumiemy drogę do mistrzostwa w szefowskiej profesji, że jest to ciągły rozwój i doskonalenie siebie samego w tym, aby łatwiej, szybciej, pewniej, z większą satysfakcją i mniejszym stresem tworzyć ludzkie i organizacyjne warunki, które pozwolą ludziom i zespołom na pełną realizację ich możliwości i dzięki temu umożliwią organizacjom efektywniejszą realizację ich celów.
Wartości bliskie liderskiej profesji
W pracy możemy kierować się różnymi wartościami w zależności od naszych osobowości i wyborów, jakie dokonujemy. Co więcej, warto zdać sobie sprawę, że nie ma takich wartości, które bardziej niż inne gwarantowałyby sukces konkretnej organizacji. To zawsze jest nasz indywidualny, chociaż czasem nieświadomy, wybór, co jest bardziej opłacalne dla nas i dla innych.
Znamy organizacje, które osiągają cele finansowe, a jednocześnie ludzie w nich pracujący czują się stłamszeni, pokrzywdzeni, zdemotywowani i szukają tylko okazji, aby oszukać pracodawcę. Znamy także organizacje, które również osiągają sukcesy finansowe, a ludzie w nich pracujący są zadowoleni, zmotywowani, czują się częścią firmy i autentycznie angażują się we wspólne przedsięwzięcia. Na chłopski rozum i za wyborem serca zdecydowanie opowiadamy się za tą drugą możliwością.
To jest tylko nasza intuicja bazująca na doświadczeniu własnym i dokonanych obserwacjach, nie popartych jeszcze wystarczającymi badaniami i wiedzą, wierzymy jednak, że organizacje, w których ludziom chce się pracować, które wspierają ludzką stronę biznesu i dbają o swoich pracowników, osiągają lepsze długofalowe rezultaty niż organizacje, które tylko zwracają uwagę na finansowe czynniki biznesowe.
Dlatego też wierzymy, że są pewne wartości i postawy, które, bardziej niż inne, przydają się w szefowskiej profesji, jeżeli chcemy wspierać ludzką stronę zarządzania i na tym właśnie budować sukces organizacji. Z jednej strony są to wartości, na których naszym zdaniem warto jest opierać zarządzanie, jednocześnie są to wartości i postawy, które pomagamy wzmacniać w liderach, zespołach i organizacjach, z jakimi współpracujemy. Poniżej wymieniamy najważniejsze z nich.
Zaufanie – rozumiane jako elementarna ufność między ludźmi. Wzajemne zaufanie stanowiące fundament każdej współpracy, w którym wierzę, że mówisz prawdę i ja sam dzielę się z tobą prawdą. Opierając się na zaufaniu, mogę polegać na tobie i staram się, jak tylko mogę, abyś i ty się na mnie nie zawiódł. Mając zaufanie mogę czuć się bezpiecznie przy tobie, bo wiem, że nie chcesz mnie skrzywdzić i pozwalam tobie, abyś ty czuł się bezpiecznie, abyś mógł być sobą, dopóki nie ranisz tym innych.
Współpraca – rozumiana jako szukanie porozumienia w sytuacji sporu, w oparciu o założenie, że świat jest „grą o sumie nie-zerowej”. Wiara w to, że lepiej jest ze sobą współpracować, niż ze sobą walczyć. Przekonanie i nadzieja, że nawet w sytuacji sporu i wzajemnego konfliktu, możliwe jest do znalezienia rozwiązanie, które maksymalnie pozwoli zaspokoić ważne potrzeby obu stron. Działanie tak, aby minimalizować wzajemne poczucie krzywdy czy urazy i maksymalnie promować budowanie porozumienia i dobrą współpracę.
Samodzielność wspierana dobrą zależnością – zarówno w kontekście indywidualnym, jak i zespołowym. Samodzielność stanowi kierunek rozwoju jednostek, jak i zespołów, a my wierzymy, że im bardziej pracownik lub zespół stają się samodzielni, tym łatwiej jest osiągać zakładane cele. Jednocześnie wierzymy, że nikt z nas nie jest „samotną wyspą” pracującą bez zależności od innych. Dlatego, promując samodzielność, wspieramy też akceptację dobrej zależności, czyli wewnętrznej zgody na pozostawanie częścią czegoś większego niż ja sam, na przykład zespołu czy organizacji. Taki balans pozwala z jednej strony na samokreację i realizację indywidualnych możliwości, z drugiej natomiast daje solidne podstawy do zespołowej pracy, wzajemnej pomocy i wsparcia oraz uczenia się od siebie nawzajem.
Odpowiedzialność – rozumiana jako dojrzała akceptacja mojej roli i miejsca, jakie zajmuję w pracy i w życiu. Odpowiedzialność to gotowość do podporządkowania się pewnym koniecznościom w sytuacjach, kiedy nasze indywidualne pragnienia kierują nas w inną stronę. Odpowiedzialność to wolność wyboru robienia tego, co powinno się robić, a nie tego, co chce się robić w danej chwili. Tak, jak rodzic staje się odpowiedzialny za wychowanie swoich dzieci i zdaje sobie sprawę, bez względu na to, czy jest mu to po drodze czy nie, że sposób wychowania wpłynie na dziecięce wartości, zachowania, postawy i tym samym ich życiowe wybory. Podobnie lider, obejmując to stanowisko, czy tego chce czy nie, w duchu odpowiedzialności wie, że jego sposób pracy z ludźmi będzie wpływał na ich postawy, zachowania i ich stosunek do siebie nawzajem i do pracy. Innymi słowy bierzemy odpowiedzialność za swoje czyny i przyznajemy, że brak świadomości nie zwalnia nas od stawienia czoła konsekwencjom. Będąc odpowiedzialnym, staramy się wprowadzać pozytywne zmiany w naszym obszarze wpływu.
Szacunek do człowieka i wolność wyboru – przejawiający się w sposobie komunikacji, w dopuszczaniu różnorodności, w zrozumieniu drugiego człowieka z maksymalnie możliwym zrozumieniem jego potrzeb, motywacji, emocji, jego punktu widzenia. Szacunek nie oznacza zgody czy akceptacji, że wyrażane poglądy, opinie czy zachowania są równoprawne. Równoprawne są tylko w tym względzie, że głoszą je ludzie. Mamy jednak prawo do wyrażania swoich myśli, w tym też krytycznych wobec poglądów drugiego człowieka. Zrozumieć, nie znaczy zaakceptować. Rozumiem nie znaczy, że zgadzam się z tobą. Rozumiem, jak ty masz i jednocześnie jestem gotowy do powiedzenia tobie, jak ja widzę sprawy. W wartości tej mieści się także poszanowanie wolności wyboru. Danie sobie i innym ludziom prawa do decydowania o sobie samym.
Samodoskonalenie – lub inaczej dążenie do rozwoju, otwartość na zmianę. Jest to wartość, która wydaje się być łącząca fundamentalne potrzeby człowieka i organizacji. Prawdziwa satysfakcja w życiu płynie z przekraczania samego siebie, własnych ograniczeń, własnych zgubnych przyzwyczajeń, ze stawania się lepszym od samego siebie, jakim byłem wczoraj. Podobnie, patrząc z perspektywy organizacji, bardzo często jest to postawa, która tworzy najlepsze organizacje. Zawiera w sobie gotowość do uczenia się na swoim doświadczeniu, otwartość na zmianę, zdrowy dystans do samego siebie oraz otwartość na krytykę. Ma także w sobie niezbędną życzliwość wobec trudności i wymagań, jakie każda zmiana niesie dla nas jako ludzi. Naszym zdaniem wydaje się to być jedną z kluczowych wartości decydujących o życiowej czy też zawodowej satysfakcji.
Społeczny wymiar liderskiej profesji, czyli nutka idealizmu w realnym świecie
Jesteśmy realistami, w tym sensie, że zdajemy sobie sprawę z naszego raczej znikomego jednostkowego wpływu na kształt świata. Jednocześnie wciąż mamy w sobie nutkę idealizmu, która wyraża się w wierze, że jednak możemy coś zmienić i wciąż coś od nas zależy. Daje nam to nadzieję, że między innymi dzięki liderskiej pracy i wkładanemu w nią wysiłkowi, możemy także przyczyniać się do zmiany nie tylko w naszych zespołach czy organizacjach, ale też w szerszych kręgach społecznych.
Kropla drąży skałę nie siłą, lecz częstym spadaniem
Wierzymy, że pracując z ludźmi, możemy odegrać także rolę w kształtowaniu bardziej ludzkiego, bardziej przyjaznego i bardziej wzajemnie odpowiedzialnego społeczeństwa. Możemy to zrobić dzięki temu, że będziemy aktywnie uczyli i promowali takie wartości, postawy i zachowania w naszych zespołach i organizacjach. Możemy tworzyć warunki współpracy, które dzięki temu, że pozytywnie wpłyną na ludzi w nich pracujących, dadzą im także impuls do tego, aby te postawy i zachowania przenieść dalej na ich życia sąsiedzkie czy rodzinne.
Zadanie jest o tyle istotne, że większość ludzi w pracy spędza prawię połowę swojego życia. To właśnie w pracy mamy przecież najwięcej okazji, aby uczyć się podejścia do drugiego człowieka, do różnicy zdań i poglądów, do wzajemnego dialogu i współpracy, do rozwiązywania problemów, przełamywania trudności i stawiania czoła wyzwaniom. To w pracy możemy nauczyć się, co to znaczy być odpowiedzialnym, jak uczyć się na błędach i wyciągać dobre wnioski na przyszłość. Jeżeli pozwolimy skorzystać z tej nauki ludziom, oni wezmę owe umiejętności i przekażą je dalej do swoich domów i innych społeczności.
Jeżeli w „brutalnym świecie biznesu” wartość stanowią człowiek, zaufanie, współpraca, budowanie porozumienia i szacunek, to być może takie postawy i zachowania są możliwe również w innych, pozabiznesowych kontekstach. Wierzymy, że jako liderzy, poprzez sposób w jaki zarządzamy swoim zespołem, jakie tworzymy warunki współpracy, jakie wartości promujemy, mamy wpływ (świadomy lub nieświadomy) na kształtowanie postaw i zachowań ludzi w szerszym niż tylko biznesowo-zawodowy kontekst.
W walce człowieka ze światem, zawsze stawiam na świat
Marzymy o firmach, które będą szczyciły się także tym, że kształtują dobrych, odpowiedzialnych społecznie ludzi. Ludzi, którzy poprzez swoje postawy i zachowania, które zdobyli lub umocnili w życiu zawodowym, będą pozytywnie wpływali na kształt naszego społeczeństwa w ogóle.
Z całego serca i ze wszystkich naszych umiejętności wspieramy ludzi i organizacje, którym zależy, aby promować te pozytywne postawy i wartości.
Wojciech Busiel